Malina właściwa

Malina właściwa w encyklopedii

Malina właściwa (Rubus idaeus L.) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny różowatych. W stanie dzikim występuje na znacznej części Azji oraz w niemal całej Europie, oprócz Portugalii i Islandii^[2]. W Polsce jest pospolity na całym obszarze. Jest uprawiany w wielu regionach świata.

Maliny pojawiają się w źródłach ok. 300 r. p.n.e. Jako pierwszy raz uznał malinę za roślinę uprawną Palladius w IV w. n.e. Pierwsze uprawy malin znane są z przyklasztornych ogrodów i były wprowadzane od późnego średniowiecza, zaś w końcu XVIII w. pojawiły się pierwsze odmiany hodowlane^[3].

Spis treści

• 1 Morfologia
• 2 Biologia i ekologia
• 3 Zastosowanie
• 4 Choroby i szkodniki
• 5 Ciekawostki
• 6 Przypisy

Morfologia | edytuj kod

Biologia i ekologia | edytuj kod

Krzew, nanofanerofit. Rośnie w lasach, zaroślach, ziołoroślach, na zrębach, na zboczach. Na niżu i w górach do 2000 m n.p.m. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Epilobietea angustifolii i zespołu roślinności Rubetum idaei^[4]. Roślina z dużymi wymaganiami glebowymi. Rośnie najlepiej na stanowiskach osłoniętych od słońca i lekko zacienionych. Preferuje luźne, niezbyt suche, żyzne i bogate w składniki pokarmowe gleby o lekko kwaśnym odczynie. Malina jest rośliną o dużej odporności na mrozy^[5].

Tworzy mieszańce z jeżyną popielicą (R. x pseudideus (Weihe)Lej.)^[6].

Zastosowanie | edytuj kod

• Roślina uprawna. Jest uprawiana jako krzew owocowy. Jej uprawa jest w Polsce dość rozpowszechniona. W uprawie znajduje się szereg odmian uprawnych będących mieszańcami międzygatunkowymi. Forma typowa i liczne odmiany owocują na pędach dwuletnich, od niedawna istnieją w uprawie odmiany owocujące na pędach jednorocznych.
• Sztuka kulinarna. Owoce są smaczne i pachnące, nadają się do spożycia zarówno na surowo, jak i na przetwory: soki, dżemy, konfitury. Ze względu na obecność związków purynowych powinni ich jednak unikać chorzy na podagrę oraz zapalenie nerek. U niektórych ludzi maliny wywołują uczulenie^[7]. U dziko rosnących malin owoce są bardzo często robaczywe.
• Roślina lecznicza:
  • Surowiec zielarski: owoc Fructus Rubi idaei (Bacca Rubi idaei) bogaty w błonnik^[8] (6,7 g/100 g), polifenole, witaminy A, B1, B2, B3 i C, karotenoidy, tokoferole, wapń, magnez, miedź, potas, cynk, mangan, żelazo, selen^[3], olejek eteryczny, pektyny, pochodne cyjanidyny, a także kwasy organiczne jak choćby: cytrynowy, jabłkowy i salicylowy^[9], kwas asparaginowy (304 mg na 100 g^[8]) oraz kwas glutaminowy (195 mg na 100 g^[8]); oraz liść – Folium Rubi idaei – duża zawartość witaminy C (300 mg%), garbniki, kwasy organiczne, śluzy, żywice.
  • Działanie: owoce mają działanie napotne i przeciwgorączkowe^[3] oraz ogólnie wzmacniające ze względu na zawartość witamin. Podobne działanie, lecz jeszcze silniejsze mają liście, które ponadto działają moczopędnie, żółciopędnie, przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, ściągająco, oraz poprawiają przemianę materii. Napar z suszu owocowego i liści wykorzystuje się w stanach gorączkowych^[7].
  • Występujący w malinach kwas elagowy wykazuje działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe i przeciwwirusowe^[3].

Choroby i szkodniki | edytuj kod

• W okresie od kwietnia do czerwca samice pryszczarka malinowca (Lasioptera rubi) składają jaja na pędach. Larwy, które się z jaj wykluwają, żerują i powodują tworzenie się na pędach wyrośli. Powoduje to słabszy wzrost, łamanie się pędów i zmniejszenie plonowania. Uszkodzone pędy należy wyciąć i spalić.
• Od maja do czerwca pod odstającą korę pędów składają jaja samice pryszczarka namalinka łodygowego (Resseliella theobaldi Barnes). Larwy żerują gromadnie, wygryzając tkanki pędów. W miejscu żerowania pojawiają się brunatne przebarwienia. Miejsca te częściowo zamierają i są przyczyną intensywniejszego rozwoju grzyba Didymella applanata. Uszkodzone pędy przedwcześnie zasychają. Należy stosować zabiegi chemiczne w okresie lotu muchówek.
• Najważniejsze choroby maliny:
  • bakteryjne: guzowatość korzeni^[12].
  • grzybowe: antraknoza maliny, biała plamistość liści maliny, mączniak prawdziwy maliny, przypąkowe zamieranie pędów maliny, rdza maliny, szara pleśń, werticilioza maliny, zamieranie podstawy pędów maliny, zgnilizna korzeni maliny
  • wirusowe: chloroza nerwów liści maliny, krzaczasta karłowatość maliny, mozaika maliny^[12].
  • Inne: karłowatość maliny^[13].

Ciekawostki | edytuj kod

• Dawniej odwar z liści w mieszance z potażem wykorzystywano do farbowania włosów na czarno.
• Jest żywicielem gąsienic motyli, m.in. niedźwiedziówki włodarki i barczatki wilczomleczówki.
• Według Pulsu Biznesu w roku 2012 ze zbiorem 127 tys. ton Polska była największym producentem malin na świecie^[14]. Dane FAO za rok 2012 podają że największym producentem jest Rosja ze 133 tys. ton rocznie a następnie Polska ze średnim plonem 127 tys. ton^[15].

Przypisy | edytuj kod

1. ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-01-23].
2. ↑ ^{a b} Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-28].
3. ↑ ^{a b c d} DominikaD. Wnęk DominikaD., Maliny, „Medycyna Praktyczna”, 29 lipca 2017 [dostęp 2017-08-11]  (pol.).
4. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
5. ↑ Agata Krzepińska: Malina właściwa (pol.). 2013. [dostęp 2013-27-06].
6. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
7. ↑ ^{a b} Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.
8. ↑ ^{a b c} HannaH. Kunachowicz HannaH. i inni, Tabele składu i wartości odżywczej żywności, wyd. II zmienione, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 615, ISBN 978-83-200-5311-1 .
9. ↑ Anna Guttman: MALINY – działają jak lekarstwo (pol.). 2013. [dostęp 2013-02-10].
10. ↑ Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow; Tabele składu i wartości odżywczej żywności; Wydawnictwo Lekarskie PZWL; Warszawa; 2017; s. 615, ​ISBN 978-83-200-5311-1​
11. ↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.)
12. ↑ ^{a b} zbiorowe, pod ref. dr hab. Barbary H. Łabanowskiej. Metodyka integrowanej ochrony maliny dla producentów. Skierniewice, Instytut Ogrodnictwa, 2013
13. ↑ JózefJ. Rusnak JózefJ. (oprac.), Ochrona malin przed chorobami, Karniowice: Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, 2011, ISBN 83-60394-37-7 [dostęp 2017-08-24] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-12] .
14. ↑ "Puls Biznesu": Republika malinowa (pol.). wyborcza.biz. [dostęp 2015-06-10].
15. ↑ FAOSTAT – Crops Production (ang.). [dostęp 2015-06-10].

Na podstawie artykułu: "Malina właściwa" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy