Jamrajowate

Jamrajowate w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Jamrajowate[3], borsuki workowate[4] (Peramelidae) – rodzina torbaczy z rzędu jamrajokształtnych (Peramelemorphia). Obejmuje gatunki zwierząt wszystkożernych, zamieszkujących różne środowiska (od pustynnych po wilgotne) Australii i Nowej Gwinei. Formy kopalne znane są od miocenu.

Spis treści

Występowanie | edytuj kod

Cała Australia, Tasmania i Nowa Gwinea wraz z przyległymi wyspami Kai, Aru i archipelagiem Bismarcka i D'Entecasteaux. Jamraje żyjące w Nowej Gwinei zamieszkują lasy deszczowe na nizinach.

Tryb życia | edytuj kod

Niektóre jamraje nie są większe od szczura, inne osiągają wielkość królika. Jednak niezależnie od wielkości są zwierzętami naziemnymi. Część z nich splata swe siedziby z trawy, inne wygryzają tunele w podszyciu ziemi, a jeszcze inne wygrzebują głębokie nory.

Gatunki australijskie mają różne wymogi środowiskowe. Niektóre, np. jamraj złoty, preferują obszary suche. Inne zamieszkują wilgotne tereny, sawanny, krzewiaste zarośla i lasy. Nie unikają też ogródków miejskich.

Wszystkie jamraje w ciągu dnia odpoczywają, najczęściej w umieszczonym na ziemi gnieździe z trawy. Pod wieczór wyruszają na żer, ale nadal przebywają w ukryciu, by nie zwracać uwagi swoich naturalnych wrogów: węży, psów dingo i lisów.

Jamraje są samotnikami. Towarzystwa poszukują tylko w porze godowej. Młode znajdują własne terytorium zaraz po osiągnięciu dojrzałości.

Rozmnażanie | edytuj kod

Cały tryb życia jamrajów podporządkowany jest szybkiemu tempu rozmnażania. W regionach, gdzie nie ma wyraźnej pory suchej lub chłodnej, jamraje mogą rozmnażać się cały rok.

Młode rodzą się po wyjątkowo krótkiej ciąży – zaledwie 12 dni. Choć po urodzeniu mierzą zaledwie centymetr, są dobrze rozwinięte. Natychmiast wdrapują się do torby lęgowej matki. Tutaj chwytają brodawki i zaczynają ssać mleko. Torba, w której się znajdują, powiększa się w miarę, jak młode w niej rosną. W końcowym okresie tworzy występ wzdłuż całego brzucha matki.

Siedmiotygodniowe młode mogą już opuścić torbę i dziesięć dni później zostają odstawione. Od tej chwili matka jest ponownie przygotowana do rodzenia. Czasami bywa już nawet w ciąży, ponieważ może parzyć się, zanim pierwsze młode opuści torbę.

Pożywienie | edytuj kod

Głównym składnikiem pożywienia jamrajów są owady i ich larwy, oraz pająki. Torbaczom tym udaje się też czasem złowić mniejszego gryzonia. Zjadają również nasiona, jagody, pąki roślin, pędy i grzyby. W regionach o małej ilości opadów jamraje zaspokajają zapotrzebowanie na płyny zlizując rosę i wodę zawartą w pokarmie. Gatunki żyjące w dżungli piją regularnie z kałuż i potoków. Badania wykazały, że jamraje co noc w poszukiwaniu pożywienia przeczesują całe swoje terytorium, starając się go jednak nie opuścić.

Najczęściej zbierają pożywienie z ziemi. Są znane również z tego, że w poszukiwaniu owadów lub korzonków, wygrzebują silnymi nogami głębokie jamy. Potem przeszukują je swym wyciągniętym nosem i starają się wychwycić zapach ukrytych owadów lub znaleźć jadalne bulwy czy korzenie

Systematyka | edytuj kod

Krótkonos brązowy (Isoodon obesulus)

Do rodziny zaliczane są następujące podrodziny[3][5][6]:

Zaliczany wcześniej do tej rodziny monogatunkowy rodzaj Chaeropus – obecnie uznawany za wymarły – został wyodrębniony do rodziny bandikowatych (Chaeropodidae).

McKenna i Bell w 1997[7] proponowali wydzielenie rodziny Peroryctidae obejmującej Peroryctinae i Echymiperinae, jednak badania molekularne nie potwierdziły zasadności takiego podziału. Peroryctidae sensu McKenna/Bell nie jest monofiletyczna.

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Peramelidae, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 340, 1825 (ang.). 
  3. ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 9–10. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
  4. ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 113. ISBN 83-214-0637-8.
  5. ↑ Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 362. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.)
  6. ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Peramelidae. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2017-12-20]
  7. ↑ O klasyfikacji McKenna/Bell zobacz w Systematyka ssaków

Bibliografia | edytuj kod

  1. Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
  2. Encyklopedia zwierząt od A do Z. ISBN 83-908277-3-5.
  3. Mały słownik zoologiczny: ssaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.
  4. Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 73. ISBN 83-01-14344-4.
Na podstawie artykułu: "Jamrajowate" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy