Centaury (mitologia)

Centaury (mitologia) w encyklopedii

Centaury i centaurydy (także centaurowie; z gr. Κένταυροι Kéntauroi, łac. Centauri) – w mitologii greckiej pół ludzie, pół konie. Były to mityczne istoty o mieszanej budowie^[1]. Górna część ich ciała (tułów, głowa, ręce) była podobna do ciała człowieka, natomiast dolna miała kształt konia^[1][2]. Uchodziły za potomstwo Kentaurosa i klaczy magnezyjskich lub Iksjona i widziadła (chmury) Nefele, której Zeus nadał postać Hery^[1][3].

Tworzyły prymitywne plemię. Zamieszkiwały góry i lasy Tesalii oraz Arkadię^[2]. Obyczaje miały dzikie, to jest żywiły się surowym mięsem upolowanych zwierząt, kilkakrotnie usiłowały porwać lub zgwałcić kobiety, łatwo się upijały^[1][4]. Przebywając na dworze króla Lapitów Pejritoosa, jako jego weselni goście z powodu nadmiaru wypitego przez nich wina wszczęli bójkę. Walkę z nimi podjęli znani mityczni herosi: Herakles, Nestor i Tezeusz. Walka centaurów z Lapitami znana była jako centauromachia^[5].

Wizerunki centaurów można odnaleźć na metopach Partenonu, w Tezejonie oraz w malarstwie ściennym w Pompejach. Współcześnie centaury występują w dziełach z gatunku fantasy, np. w cyklach Opowieści z Narnii, Harry Potter, Baśniobór czy Percy Jackson i bogowie olimpijscy.

Słynne centaury | edytuj kod

Z mitologii | edytuj kod

• Chiron
• Eurytion – centaur arkadyjski
• Eurytion – centaur tesalski
• Folos
• Nessos

Z literatury | edytuj kod

• Firenzo

Zobacz też | edytuj kod

• gwiazdozbiór Centaura
• ichtiocentaury
• onocentaury
• Ossa
• Kinarowie

Przypisy | edytuj kod

1. ↑ ^{a b c d} Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 59. ISBN 83-04-04673-3.
2. ↑ ^{a b} Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 232. ISBN 80-8046-098-1. (słow.); polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
3. ↑ PierreP. Grimal PierreP., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, JerzyJ. Łanowski (red.), MariaM. Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 160, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612 .
4. ↑ Bohaterowie. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 144. ISBN 83-210-0677-9.
5. ↑ Jorge Luis Borges, Zofia Chądzyńska (tłum.): Księga istot zmyślonych. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2000, s. 29. ISBN 83-7255-740-3.

Bibliografia | edytuj kod

• Centaurs (ang.). mythindex.com, 2007. [dostęp 2010-10-26].
• Centaurides (ang.). mythindex.com, 2007. [dostęp 2010-10-26].
• Aaron J. Atsma: Kentauroi Thessalioi (ang.). theoi.com, 2000–2010. [dostęp 2010-10-26].
• Aaron J. Atsma: Kentauroi Peloponnesioi (ang.). theoi.com, 2000–2011. [dostęp 2010-10-26].
• Aaron J. Atsma: Kentaurides (ang.). theoi.com, 2000–2010. [dostęp 2010-10-26].
• Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 140. ISBN 83-01-03529-3.
• Carlos Parada: Centaurs (ang.). maicar.com. [dostęp 2010-10-26].
• Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 123: Centauri (ang.). ancientlibrary.com, 2005. [dostęp 2011-02-17].
• William Smith: Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1867, T. 1, s. 666: Centauri (ang.). ancientlibrary.com, 2005. [dostęp 2010-10-26].

Na podstawie artykułu: "Centaury (mitologia)" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy